Parabéns ó alumnado do Lise Diwan Karaez
Parabéns ó alumnado do Lise Diwan Karaez por empregaro bretón nos exames do Bacharelato
Desde ProLingua -asociación apartidaria e plural en defensa da lingua galega-queremos enviar unha mensaxe de felicitación ós alumnos e alumnas do Lise Diwan Karaez, na fraternal Bretaña -con quen nos unen tantos lazos-, pola valente iniciativa de realizaren os seus exames de matemáticas do Baccalauréat/Bacharelato en lingua bretoa, desafiando deste xeito unhas leis acientíficas e inxustas impostas polo Estado centralista francés.
Coa instauración a finais do século XIX dunha escola gratuíta, obrigatoria e laica onde o francés sería a única lingua usada, tal como estipulaba o texto ministerial do 7 de xuño de 1880 que fixaba o regulamento-modelo das escolas primarias, comezará a aplicarse a política lingüística soñada polos revolucionarios para marxinar as outras linguas de Francia, despectivamente denominadas patois, e intentar a empresa da unificación lingüística en todo o Estado.
Desde ProLingua celebramos que o alumnado que desafiou a prohibición de usar o bretón nas devanditas probas se formase nas diwan, escolas privadas pero laicas e gratuítas, que respectan os programas oficiais da Educación Nacional e propoñen un ensino en lingua bretoa e clases de francés (nas escolas Diwan o ensino non é bilingüe: o francés é unha materia máis) para que no final da primaria o alumnado domine perfectamente o bretón e o francés, do mesmo xeito que nas calandretas, ikastolas e bressolas dominen, respectivamente, o occitano, o vasco e o catalán, xunto co francés.
Aquí en Galicia, para a nosa vergonza, o propio goberno autonómico do conservador Partido Popular (PP) tamén prohibiu, nun decreto promulgado o ano 2010, o noso milenario idioma galego como lingua vehicular para as matemáticas e outras materias científicas, malia estar recoñecido polo Estatuto de Autonomía como o idioma propio de Galicia. Isto supuxo unha regresión no uso do galego precisamente no alumnado de primaria e secundaria.
O goberno centralista francés, que segue sen ratificar a Carta europea das linguas minoritarias debería lembrar as recomendacións da UNESCO con respecto ó uso das chamadas linguas minoritarias (ou, máis propiamente, minorizadas), publicadas xa en1954: “Nada hai na estrutura dunha lingua que lle impida ser vehículo de transmisión de coñecementos de calquera materia”.
Parabéns, logo, desde Galicia para o consciente e consecuente alumnado bretón.
ProLingua, 14 de xullo de 2019
Gourc’hemennoù da liseidi Diwan Karaez evit bezañ tremenet arnodennoù ar Bak e brezhoneg.
Ni izili ha stourmerien ProLingua, Kevredigezh evit difenn ar galiseg, hor yezh amañ e Bro Galisia. Dre al liammoù kreñv hon eus gant Breizh hor boa c’hoant da gas ar gemenadenn-mañ da c’hourc’hemenniñ liseidi Diwan Karaez. Kalon o deus bet da vezañ tremenet an arnodenn matematikoù e brezhoneg, a enep al lezennoù direizh rediet gant ar stad kreizennour Gall.
En ur diazezañ ur skol ret, lik ha digoust e dibenn an XIXvet kanvet e vo ar galleg ar yezh nemeti implijet er politikerezh yezh –diwar diferad ministrel ar 7 a viz Even 1880 a verke reolenn skouer ar skolioù 1añ derez- Huñvreet gant an dispac’hourien c’hall e vo lakaet hi da dalvezout.
Lidañ a reomp, ni izili ha stourmerien ProLingua, e vefe bet liseidi zo eus Diwan o vont a-enep difenn implij ar brezhoneg evit an arnodenn matematikoù. Skolioù laik, digoust ha « prevez » eo ar skolioù Diwan. Doujañ a reont ouzh programmoù ofisiel an deskadurezh stad. Kinnig a reont ur c’helenn brezhoneg ha kentelioù galleg koulz hag e skolioù Calandretas, Ikastolas ha Bressolas. An okitaneg, an euskareg hag ar c’hatalaneg a vez mestroniet gant ar skolidi koulz hag ar galleg.
Amañ e Galizia, gant ar vezh, hor gouarnament lec’hel mirelour Partido Popular (PP) en deus lakaet un dekred da dalvezout e 2010 evit ma vefe difennet implij ar galisianeg, hor yezh abaoe miliadoù a bloavezioù, evit treuskas ar matematikoù ha dañvezoù skiantel-all daoust m’eo anavezet ar galisianeg evel yezh ofisiel gant ar Stad kevreadel. Degaset en deus an diviz-se un diskar dizehan evit hor yezh ha dreist-holl evit a-sell ouzh skolidi ar c’hentañ hag an eil derez.
N'eo ket bet gwiriekaet Karta europat ar yezhoù rannvroel gant ar gouarnamant kreizennour gall c’hoazh hag a rankfe dec’hel soñj eus ar pezh zo bet embannet gant an UNESCO e-keñver implij ar yezhoù minorelet (pe kentoc’h minorized) embanet e 1954: “Forzh peseurt yezh a zo gouest da dreuskas gouiziegezh eus forzh peseurt dañvez”.
Gourc’hemennoù c’hoazh, eus Galisia, d’al liseidi evit o pouez er stourm.
ProLingua, D’an 14 a viz gouere 2019
Troet diwar ar galiseg e brezhoneg gant Juliette ROGER./Traduit du galicien au breton par Juliette ROGER
Reizhet gant L./ Corrigé par L.
Adlennet gant Onenn BOZEC./Relu par Onenn BOZEC.
- Tags:
- Lise Diwan Karaez bretón
